Gầu tào là lễ hội quan trọng của người Mông, mang tính chất là lễ tạ ơn thần linh của một gia đình và được cộng đồng hưởng ứng. Lễ hội được tổ chức trong 2 trường hợp sau . Thứ nhất, gia đình không có con, ít con hoặc sinh con một bề sẽ lên đồi Gầu tào xin thần linh ban cho con cái. Khi đứa trẻ được sinh ra, người ta sẽ làm Lễ Gầu tào để tạ ơn vào mùa xuân – đó là hội cầu phúc. Thứ hai, gia đình có người thường ốm đau, bệnh tật, chết, mùa màng thất bát, vật nuôi còi cọc kinh tế sa sút, cũng sẽ lên đồi Gầu tào xin thần linh cho gia đình mạnh khỏe, làm ăn thuận lợi. Khi mọi tai ương đã hết, mùa xuân năm đó, người ta sẽ làm Lễ Gầu tào để tạ ơn – đó là hội cầu mệnh.
Lễ hội Gầu tào được tổ chức vào tháng Giêng, nhưng ngay từ cuối tháng chạp,gia đình mở hội cầu phúc phải nhờ anh trai, chị dâu (những người có con cả trai, cả gái) chặt cây tre cao to, không cụt ngọn, ngọn dài có lá về dựng nêu. Với gia chủ cầu mệnh, mong mọi người trong gia đình đều được khỏe mạnh xin đuổi hết bệnh tật ốm đau, làm ăn tấn tới thì phải cử hai thanh niên khỏe mạnh trong dòng họ chặt cây tre về dựng nêu
Cây tre được chọn phải thẳng, gióng đều, vỏ xanh bóng, ngọn hướng về phía mặt trời mọc. Nghi lễ chặt tre diễn ra tại gốc cây. Chủ lễ thắp một bó hương, đặt một sấp tiền mã ở gốc tre, rồi xòe ô che đầu, đi vòng quanh cây nêu ngược chiều kim đồng hồ và những người khác đi theo chủ lễ thành vòng tròn. Chủ lễ vừa đi, vừa hát bài hát chặt cây nêu. Cứ được một vòng, chủ lễ lại vung dao chém nhẹ vào gốc cây một nhát làm lý. Hết bài hát, người ta chặt cây tre sao cho phải đổ về phía mặt trời mọc và không được để cho cây tre đổ hẳn xuống đất, vì vậy, sẽ phải có vài thanh niên đỡ cây tre lên vai. Người ta tỉa cành tre chỉ còn lại thân tre nhẵn nhụi, ngọn tre để nguyên cành lá không tỉa. Khi vác tre, người ta phải vác đằng gốc đi trước, ngọn đi sau. Dẫn đầu đoàn vác tre là chủ lễ, xòe ô che đầu, hát bài vác cây nêu. Đoàn đi một mạch đến bãi hội, không nghỉ dọc đường, không để cây tre chạm đất khi chưa đến bãi hội.
Hố chôn nêu phải tránh không được trùng với các vị trí đã chôn các năm trước. Ông chủ lễ buộc lên ngọn nêu 2 dải vải lanh màu đen và đỏ, một bầu rượu, 3 bông lúa nếp và một túm cây trồng “sưi”, rồi mọi người cùng dựng cây nêu, ngọn nêu phải quay về hướng mặt trời mọc.
Sau phần cúng khai hội của thầy cúng, mọi người cùng tham gia các cuộc thi trò chơi gồm múa khèn, múa võ. Riêng những đôi trai gái thường say sưa với màn hát hội Chù Gầu tào. Cứ thế tiếp diễn liên tục trong ba ngày. Chiều ngày thứ ba, chủ lễ hạ cây nêu. Cây nêu được vác về nhà gia chủ. Nghi lễ đón cây nêu diễn ra tại cửa nhà. Chủ lễ đứng ngoài cửa, tay cầm chai rượu treo trên cây nêu và một mẹt thóc lấy từ ba bông lúa treo trên cây nêu tượng trưng cho việc mang phúc, lộc về cho gia đình. Hai thanh niên vác đoạn gốc tre dài bằng chiều dài chiếc giường của người Mông, đứng sau chủ lễ. Gia chủ ở trong nhà rót hai bát rượu chờ sẵn. Cửa nhà đóng chặt. Chủ lễ hát bài mang cây nêu về. Chủ nhà hát bài đón nhận cây nêu, rồi mở toang hai cánh cửa. Chủ lễ đổ rượu, vãi gạo vào trong nhà. Chủ nhà mời chủ lễ uống rượu, rồi trao cho chủ lễ một vuông giấy đỏ, trong có chút tiền để tạ ơn. Chủ lễ trao lại cho gia đình dải vải lanh. Hai thanh niên mang đoạn gốc tre vào giao cho gia chủ. Đoạn gốc tre sau đó sẽ được chủ nhà dùng làm giát giường. Dải vải lanh được dùng để may trang phục cho đứa trẻ hoặc cho người ốm, do hứa làm Gầu tào mới khỏi.
Lễ hội Gầu tào là môi trường nuôi dưỡng văn hóa, văn nghệ dân gian Mông, góp phần gắn kết khối đoàn kết cộng đồng người Mông và được công nhân là di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia