Lễ hội Tết nhảy của người Dao Đỏ

Lễ hội Tết nhảy – một hình thức sinh hoạt văn hóa độc đáo của người Dao đỏ ở Tả Van. Lễ hội này giàu bản sắc, độc đáo, đậm đà tính nhân văn trong đó bao gồm các loại hình nghệ thuật dân gian, nghệ thuật nhảy múa, nghệ thuật âm nhạc và nghệ thuật ngôn từ, kể về sự tích dòng họ, công lao tổ tiên đến nghệ thuật tạo hình với các loại tranh thờ, tranh cắt giấy, điêu khắc tượng gỗ…

Khoảng cuối giờ Thìn đến giờ Dậu (khoảng 5 tiếng đồng hồ) ngày mùng một và mùng hai Tết âm lịch hằng năm, hội sẽ được tổ chức duy nhất tại nhà ông trưởng họ bản Tà Phìn, huyện Sapa.

Một tốp thanh niên sẽ lần lượt trình diễn 14 điệu nhảy để dẫn đường, bắc cầu đưa đón tổ tiên, thần linh về “ăn” Tết. Để chào bố mẹ, tổ tiên đã khuất, họ nhảy bằng một chân, cúi đầu, giơ cao ngón tay trỏ; Để mời tiên nương, tiểu nữ giáng trần, điệu nhảy mô phỏng cánh chim cò sải cánh bay xa, rồi dáo dác tìm chỗ đậu lại; Điệu nhảy mời thần linh “ăn” Tết được là những nhịp bước khoan thai và uy lực của loài hổ…

Tốp nam thanh niên Dao Đỏ nhảy theo sự hướng dẫn của thầy cả.

Kết thúc các điệu nhảy mở đường, cả dòng họ tiến hành điệu nhảy rước tượng tổ tiên. Tượng tổ tiên là tác phẩm điêu khắc độc đáo của người Dao đỏ. Tượng được chạm khắc đẹp với nét hoa văn trang phục thời cổ xưa, dài khoảng 25 cm, đường kính thân 5 cm, bàn tay phải của tượng có cầm thẻ bài ghi rõ tên ông tổ.

Ngày thường tượng được bọc kín bằng vải trắng. Đến ngày Tết, con cháu rước tượng xuống làm lễ tắm gội, thay khăn choàng mới. Nước tắm cho tượng được nầu từ lá thơm rất cầu kỳ, thể hiện. Sau lễ tắm gội cho tượng tổ tiên, con cháu tổ chức các điệu nhảy dâng gà, xôi và lễ vật. Thầy cả và 3 thanh niên tay cầm con gà trống sống, nhảy theo điệu dâng gà, có động tác rước gà lên đầu, có động tác vác gà qua hai vai, rồi vừa nhảy múa vừa vặt đầu gà làm thịt… Kết thúc là điệu nhảy múa cờ.

Trong Tết nhảy, người Dao đỏ còn hát các điệu hát nói về công lao của đấng tổ tiên, sự tích dòng họ, các sinh hoạt cấy trồng, dệt vải, săn bắn…

Trai – gái Dao Đỏ hát giao duyên trong ngày Tết